کشور در دهه اخیر با چالش‌های همزمان ناترازی برق و کاهش بارندگی مواجه شده است. نیروگاه‌های برق‌آبی که پیشتر یکی از ارکان اصلی تولید برق بودند، اکنون به نقطه ضعف شبکه تبدیل شده‌اند.

تاثیر خشکسالی بر نیروگاه‌های برق‌آبی

بر اساس داده‌های وزارت نیرو، ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌های برق‌آبی حدود ۱۲ هزار مگاوات است، اما به دلیل کاهش بارش‌ها در سال‌های اخیر، تولید واقعی این نیروگاه‌ها از ۸ هزار مگاوات فراتر نرفته است. این افت تولید، به ویژه در فصل اوج مصرف برق، منجر به ناترازی حدود ۱۵ هزار مگاواتی و تکرار خاموشی‌های گسترده شده است.

ظرفیت بالقوه ایران در انرژی خورشیدی

کارشناسان صنعت برق، انرژی خورشیدی را منبعی بی‌رقیب برای حل بحران برق در دوران خشکسالی معرفی می‌کنند. ایران با میانگین تابش ۵.۵ کیلووات‌ساعت بر مترمربع در روز و بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در اکثر مناطق، در میان ۱۰ کشور برتر جهان از نظر ظرفیت بالقوه تولید برق خورشیدی قرار دارد.

وضعیت کنونی انرژی‌های تجدیدپذیر

با این حال، تا پایان تابستان ۱۴۰۴، کل ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور تنها به حدود ۲۵۰۰ مگاوات رسیده است. این در حالی است که بر اساس گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی تجدیدپذیر، ایران از پتانسیل بسیار بالایی در این حوزه برخوردار است.

ضرورت افزایش ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی اعلام کرده است که با تولید حدود ۹۰۰۰ مگاوات برق تجدیدپذیر و مدیریت مصرف برق در صنایع عمده، می‌توان از بروز مجدد خاموشی‌ها در بخش خانگی جلوگیری کرد.

تاخیر در تحقق وعده‌های توسعه

اخباری مبنی بر واردات صفحات خورشیدی به ظرفیت ۷۰۰۰ مگاوات از چین در اوایل سال جاری منتشر شد. با این حال، میزان برق تجدیدپذیر کشور همچنان نزدیک به ۳۰۰۰ مگاوات است و وعده‌های داده شده محقق نشده است.

پیامدهای کندی در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر

عملکرد کند در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر باعث شده است که تحقق وعده ۳۰ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر دولت دور از دسترس به نظر برسد. همچنین، بعید است که تکلیف برنامه هفتم توسعه مبنی بر رسیدن برق تجدیدپذیر کشور به ۱۲ هزار مگاوات نیز به راحتی عملی شود.

هشدار درباره آینده انرژی کشور

در صورت عدم اقدام سریع وزارت نیرو در گسترش برق تجدیدپذیر و اجرای طرح ۷۰۰۰ مگاوات برق خورشیدی شورای اقتصاد، احتمال تکرار خاموشی‌های گسترده در تابستان آینده وجود دارد. این وضعیت می‌تواند منجر به آسیب بیشتر به صنایع خرد و افزایش نارضایتی عمومی شود.

راهکارهای پیش رو

بر اساس مطالعات بانک جهانی، توسعه سریع انرژی‌های تجدیدپذیر نه تنها می‌تواند مشکل ناترازی برق را حل کند، بلکه فرصت‌های اقتصادی و اشتغال‌زایی متعددی نیز ایجاد خواهد کرد.